निराजन ढुंगेल
रामेछाप । जिल्लाको बिभिन्न स्थानमा लगाइएको मकैको बिरुवानै अमेरीकन फौजि किराले सखाप पारेको छ । बिरुवामानै मकै फौजि किराको प्रकोप बाट सखाप भए संगै किसानहरु चिन्तित बनेका छन् । अघिल्लो बर्ष रामेछाप जिल्लामा देखिएको अमेरिकन फौजी किराको प्रकोप यस बर्ष पनि मकै बालिमा त्यतीकै देखिएको छ । जिल्लाको खाँडादेवी गाउँ पालिका लगाएत अन्य स्थानमा लगाइएको मकै बालि अहिले किराले सखापै पारेको छ ।
अघिल्लो बर्ष जिल्लाको सोहि गाउँ पालिकाको वडा नं ३ भिरपानी र आसपासका केहि गाउँहरुमा देखा परेका किराहरु अहिले गाउँपालिकाको वडा नं ४ तथा वडा नं ५ मा पनि फैलिएको छ । किराले बारीमा लगाइएको बालीको विरुवा नै सखाप हुने गरी पात तथा डाँठहरु खाइदिएपछि अहिले किसानहरुको जमिन उजाड बनेको छ । यस प्रकारको किराको प्रकोप अहिले बारीमा लगाइको मकैमा देखा परेको छ ।
दिउँसो बाली लगाइएको ठाउँ नजिकैको जंगलका रुखहरुमा लुकेर बस्ने यस प्रकारको किराहरु राति भएपछि सक्रिय भई बालि लगाएको ठाउँमा प्रवेश गरेर मकैको पात तथा डाँठहरु खाने गरेको कृषि ज्ञान केन्द्र रामेछापले जनाएको छ । किरा नियन्त्रणका लागि भनेर गाउँपालिकाले केहि बिषादी उपलब्ध गराएको भएपनि यसलाई नियन्त्रण गर्न नसकिएको किसानहरु बताउँछन् ।
अमेरीकन फौजि किराको प्रकोपका कारण आफ्नो मेहनत खेर गएको भन्दै कृषि ज्ञान केन्द्रमा सुनाउन जाँदा पनि सहयोग नपाएको किसानहरुको गुनासो रहेको छ । अमेरिकन फौजि किराले आफ्नो बारीमा लगाएको मकै बालि नष्ट पारेको खाँडादेवी गाउँपालिका वडा नं ५ का जिबन ढुंगेलले बताए । ३ बर्ष अगाडि अमेरिकामा देखिएको यस प्रकारको किरा भारत हुदै नेपाल प्रवेश गरेको कृषि ज्ञान केन्द्र रामेछापले जनाएको छ ।
कहिले खडेरी त कहिले बाढी पहिरोको मारमा परेका किसानहरु अहिले भने किराको प्रकोपबाट दिक्क भएको खाँडादेवी गाउँ पालिका वडा नं ४ पकरबासका सुब्बा रोक्का बताउँछन् । फौजि किराले बाली सखाप पार्दा समेत आफ्नो गाउँमा कुनै कृषि प्राविधिक नआइपुगेको किसानहरुको गुनासो छ । किराले गुवै सहितको डाँठ र पात खाएकाले यस प्रकारको विरुवाबाट उत्पादन संभव नभएको कृषि प्राविधिकहरु बताउँछन् । यो किराले ८० प्रतिशत भन्दा बढी बालीलाई नष्ट गर्ने भएपनि मकै, धान, गहुँ जस्ता बालिहरुमा बढी आक्रमण गर्ने कृषि ज्ञान केन्द्र रामेछापले जनाएको छ । यो किरा एक रातमा १ सय किलोमिटर सम्म उठ्न सक्ने कृषि प्राविधिकहरु बताउँछन् ।