रामेछाप । मन्थली नगरपालिका रामेछाप नगरपालिका र लिखुतामाकोशी गाउँपालिकाको संगम स्थानमा पर्ने घ्याप्चे पहिरोले आसपासका सिङ्गो बस्ती जोखिममा परेको छ । यसवाहेक पहिरोका कारण सदरमुकाम मन्थली समेत उच्च जोखिममा परेको छ ।
घ्याप्चेको पहिरोको कारण सो आसपासका कयौं घर विस्थापित भइसकेका छन् भने हाल १० घर पूर्णजोखिममा रहेका छन् । मन्थली नगरपालिकाको वडा नं. ३ र ४ अर्चले र गैराथोकमा रहेका बस्ती जोखिममा परेका हुन् । वि.स. २०११ सालदेखि जान थालेको घ्याप्चे पहिरोको कारण कयौं घर परिवार विस्थापित भइसकेका छन् भने हाल १० घर पूर्ण जोखिममा परेका छन् । यसअघि स्थानिय प्रसासनले २५ परिवारलाई सुरक्षित स्थानमा सारेको थियो । पहिरोको रोकथाम नगर्ने र पहिरो निरन्तर गइरहने हो भने गैराथोकका ३ सय घर परिवार विस्थापित हुने अवस्थामा पुग्ने निश्चित भएको स्थानिय जानकारहरु बताउँछन् ।
विगत केहि वर्षदेखि कम हुँदै गएको पहिरो केहीदिन यता एक्कासी बढेपछि पहिरो नजिक रहेका बस्तीका मानिसहरु त्रसित भएका छन् । वर्षा भएको बेला बगाउने होकी भन्ने डरले रातभर जागै बसेर रात कटाउने गरेको मन्थली नगरपालिका वडा नं ४ सालुका सोमप्रसाद भट्टराईले जानकारी दिए । उनले भने– पानी पर्न थालेपछी कतीखेर के हुन्छ भन्न सकिन्न । दिनमा त त्यती डर हुन्न रात परेपछि सधैँ डरकै भरमा रात कटाउँदै आएका छौं ।
के हिउँद के बर्षाद सधै नै पहिरो जाने घ्याप्चे मुहान हुँदै आउने रणजोर खोलाले कटान गरेर हजारौं रोपनी खेत, बारी बगाएर खहरे बनाइसकेको छ भने पहिरो आसपासका बस्तीका मानिस पनि वर्षेनी विस्थापित हुँदै आएका छन् । त्यसैगरी मन्थली नगरपालिका वडा नं ४ सालुका धेरै घरहरु विस्थापित भएर अन्यत्र स्थानमा सरिसके हामी अन्त जान पनि सक्दैनौ मरे पनी यहि मर्छौं भनेर बसेका छौ स्थानिय गोमा भट्टराईले जानकारी दिइन । उनले भनिन्– के गर्ने यहाँको सबै सम्पती बिक्रि बितरण गर्दा समेत अन्य ठाउँमा गएर टाउको लुकाउने ठाउँ समेत आउँदैन, कहाँ जानु उनले दुःखेसो पोखिन् ।
जब पानी पर्छ र खोला आउँछ भुकम्प गएको जसरी घर जमिन सबै हल्लाउछ । राती सुतेको बेलामा समेत पुरै घर हल्लाउने गर्दछ । पानी परेको दिन त रातभरी जाँगै बस्नुपर्छ स्थानिय तिर्थराज श्रेष्ठ बताउँछन् । उनले भने–केही वर्ष पहिले घ्याप्चे पहिरो रोकथामको नाममा भू–तथा जलाधार संरक्षण विभागबाट गैराथोकस्थित रणजोर खोला किनारमा जाली हाल्ने काम भएको थियो तर पहिरोको प्रकृति नबुझी हचुवाको भरमा लगाइएको जाली एक वर्ष पनि टिक्न सकेन ।
पहिरो नियन्त्रणको लागि वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन गरि बायो इन्जिनियरिङ्ग प्रविधिबाट रोक्न सकिने घ्याप्चे पहिरो अध्ययन गरेका इन्जिनियर कुशुम भट्टराईले जानकारी दिए । उनले भने– घ्याप्चे पहिरोको कारण रणजोर खोलाको चौडाई वर्षेनी बढ्दै जाँदा २७ मिटरदेखि ३ सय मिटरसम्म फैलिइसकेको छ भने मन्थली नगरपालिकाको कुल क्षेत्रफल २११.७७ वर्ग कलिोमिटर मध्य घ्याप्चे पहिरोले २३.८९ वर्ग किलोमिटर क्षेत्र ओगटेको छ । जसको कारण रामेछापको सदरमुकाम मन्थली समेत उच्च जोखिममा रहेको इन्जिनियर भट्टराईले बताए ।