बिद्यान विपरित अन्धधुन्ध सामुदायिक वन फडानी
मसिर १७ रामेछाप ।
जिल्लाको दोरम्वा गाउँपालिका वडा नं–२ दोरम्वाको काकलिङ्ग सामुदायिक वन अन्धाधुन्ध तरिकाले फडानी गरेर काठ यत्रतत्र छाडिएको छ ।
सामुदायिक वनको विधान र निती विपरित स्थानिय काकलिङ्ग सामुदायिक वनमा रहेको सल्लो प्रजातीको २ सय ३२ वटा ठाडो रुख कटान गरिएको हो । सामुदायिक वनको काठ कटान गर्दा विधान अनुसार डिभिजन वन कार्यालयसँग अनुमति लिएर मात्र रुख कटान गर्न पाउने कानुनी प्रावधान रहेको छ ।
पुन नविकरणीय उर्जा तथा क्षमता विस्तार आयोजना रत्नपार्क (काठमाण्डांै) ले मन्थली नगरपापलिका वडा नं.–१३ फुलासीको मिल्ती वेसी देखी दोरम्वा गाउँपालिका वडा नं–२ दोरम्वाको सम्म ३३ केभी लाइन विस्तारको क्रममा नियम विपरित सामुदायिक वन यत्रतत्र रुपमा फडानी गरेको हो ।
लाइन विस्तारको क्रममा अन्यत्र स्थानवाट तार लैजाने ठाउँ प्रस्तत हुँदाहुँदै पनि सामुदायिक वनका पदाधिकारीहरुसँगको मिलोमतोमा सामुदायिक वनवाट लिखित रुपमा स्विकृत नै नलिई वन फडानी गरिएको हो । सामुदायिक वनको निति र नियम मिलेको छैन् । सामुदायिक वनको विधानले वन फडानी गर्न मिल्दैन । सवै सामुदायिक वनका पदाधिकारी र स्थानिय राजनितिक दलका प्रतिनिधिहरुको मौखिक सहमतीको आधारमा वन फडानी गर्न दिएको काकलिङ्ग सामुदायिक वनका अध्यक्ष गोविन्द लामाले जानकारी दिए ।
उनले भने– हुनत काठ कटान गर्नु समुहको निति र विधान विपरित छ । सबै पदाधिकारीहरुले रुख कटान गर्न नदिएमा मन्त्री, सासंदले समेत गाली गर्छन् । कटान गर्न दिऔं भनेर मौखिक सहमती दिए । गाउँका भद्रभलादमीहरुले समेत कटान गर्न दिए हुन्छ भने । म कटान गर्न दिने की नदिने भन्ने दोधारमा म अध्यक्ष मात्रै परेकाले मैले पनि छोडिदिएको अध्यक्ष लामा बताउँछन् ।
दोरम्वाको नमुना काकलिङ्ग सामुदायिक वन कटानको विषयमा स्थानिय कुनै पनि उपभोक्ताहरुलाई जानकारी नै नभएको स्थानिय केशवकुमार लामाले जानकारी दिए । उनले भने– विद्युतको लाइन विस्तार गर्न कुनै पनि उपभोक्ताहरुबाट विरोध भएको छैन् । हामी विकासको विरोधी हैनौ । तर विद्युत लाइन लैजानै ठाउँहरु प्रसस्तै हुँदाहुँदै पनि सामुदायिक वनका रुख कटान गर्नु गैरजिम्वेवारी कुरा हो । समितिका पदाधिकारीहरुलाई हदैसम्म कानुन अनुसारको कारवाही गर्नुपर्ने लामाको तर्क छ ।
दोरम्वामा निमार्ण भएको शान्तिपार्क भित्र काटिएका रुखहरु लड्दा शान्तिपार्कको सबै घेरावारमा क्षती पुगेको छ । २०६० साल साउनको अन्तिम सातामा तत्कालीन शाहि नेपाली सेनाको सयुक्त टोलीले दोरम्वामा २१ जना तत्कालिन माओवादी कार्यकर्ताहरुको हत्या गरेको थियो । द्धन्द भएको उक्त स्थानमा नागरिकहरु त्रसित भएर बस्नुपर्ने भएको भन्दै त्यस ठाउँमा शान्ति मन्त्रालय मार्फत करिव ३ करोडको लागतमा उक्त स्थानमा शान्तिपार्कको काम अघि वढाएको थियो ।
शान्तिपार्कको निमार्णको काम अझै सकिएको छ । निमार्णाधिन उक्त पार्कको उत्तरी क्षेत्रतर्फको सवै घेरावार रुख कटान गर्दा सबै भत्किएको छ । सामुदायिक वनमा भएका यत्रो धेरै रुखहरु कटान हुँदा समेत वनका पदाधिकारीहरु चुप लागेर वस्नुमा पदाधिकारीहरुको समेत मिलेमतो हुनुपर्ने स्थानिय मिनवहादुर तामाङ्गले वताए । उनले भने– रुख कटान हुँदा समेत समितिका पदाधिकारीहरु चुप लाग्नु भनेको उनीहरुको समेत यसमा मिलेमतो देखिन्छ ।
सामुदायिक वनमा काठ काटेको विषयमा डिभिजन वन कार्यालयमा लिखित रुपमा उजुरी परेको डिभिजन वन कार्यालय रामेछापका डिभिजन वन अधिकृत कृष्णराज न्यौपानेले जानकारी दिए । उनले भने– हामीलाई काठ काटेको विषयमा जानकारी आउँना साथ कार्यालयवाट रेन्जरको नेतृत्वमा कर्मचारी फिल्डमा पठाएर मुचुल्का उठाइसकेका छौ । कर्मचारीले दिएको प्रतिवेदनको आधारमा काकलिङ्ग सामुदायिक वनलाई आवश्यक कारवाहीको लागि पत्राचार गरेका छौं ।
यदी उक्त सामुायिक वनले आवश्यक कारवाही गर्न नसकेको खण्डमा हामीलाई पत्र लेखेर दिएमा पुन नविकरणीय उर्जा तथा क्षमता विस्तार आयोजनालाई डिभिजन वन कार्यालयले आवश्यक कानुन अनुसारको कानुनी कारवाहीको प्रक्रिया अघि वढाइने डिभिजन प्रमुख न्यौपानले वताए ।
